زنجبيل

Ginger

زنجبيل اصالتاً يك گياه چيني و هندی است و در اين كشورها در طول بيشتر از 4000 سال در پخت و پز غذا مصرف شده است. از آنجا كه مردم علاقه وافري به طعم تند و بوي معطر آن داشته اند و نوعي خاصيت گرمايي داشته و براي درمان درد معده مؤثر بوده است، كاشفان و جهانگردان در سرتاسر نقاط گرمسيري آن را كشت داده اند. ريشه اين گياه در درمان سرگيجه، تعريق، تهوع و استفراغ ناشي از بيماريهاي حركتي يا دريازدگي مؤثر واقع ميشود. اين گياه همچنين گلودرد، سردردها، پاره اي از انواع دردهاي قاعدگي و آرتريت و تب و درد ناشي از انواع سرماخوردگيها و آنفلونزا را درمان مي كند.

معرفي گياه

ساقه هاي ريشه دار زنجبيل عبارت از دكمه اي به هم پيچيده، ضخيم و قهوه اي روشن است كه مي توانيد از بازار محلي نيز آنرا تهيه كنيد. از آنجا كه زنجبيل نوعي گياه زيرزميني است لذا ساقة ريشه دار اين گياه بخشي از ساقه اصلي است كه برحسب انفاق در زيرزمين رشد و نمو پيدا مي كند. ريشه اصلي اين گياه از گره هاي موجود روي ساقه هاي ريشه دار آن نمو مي كند. بالاي سطح زمين ساقه هاي 12 اينچي  داراي برگهاي طولاني، باريك، كج و معوج و سبز با گلهاي سفيد و سبز مايل به زرد قرار دارد.

تركيبات گياه

فرآورده هاي حاصله از زنجبيل از ريشه تازه يا خشك آن يا از طريق تقطير روغن از ساقه آن تهيه ميشود.

اشكال موجود

پس از قطع ساقة ريشه دار اين گياه، مواد شيميايي فعال موجود در گياه از قبيل "زينجيبرن"، "بنزابولن"، "جينجرول"، "شوقول" خاصيت ذاتي خود را از دست مي دهند. شركتهاي دست اندركار و فعال در زمينه فرآورده هاي گياهي، زنجبيل را به صورت عصاره، تنتور، انواع كپسول يا روغن آن عرضه مي كنند تا از زايل شدن اين مواد شيميايي جلوگيري شود. بنابراين فرآورده هايي را مصرف كيند كه به وضوح در برچسب خودش ميزان زنجبيل مورد مصرف شما را ذكر كرده باشد.

مي توانيد ريشه زنجبيل تازه را نيز بخريد، و با دكم كردن تكه هاي آن به اندازه نصب كف دست يا با نصف قاشق چياخوري دكمه رنده شده، شسته شده و پوست دار در آب گرم يا با ريختن نيم ليتر آب جوش روي 30 گرم ساقه ريشه دار، چاي زنجبيل درست و مصرف كنيد. براي اينكار بگذاريد چاي مورد نظر به مدت 15 دقيقه دم بكشد و سپس روزانه دو ليوان از آنرا ميل كنيد. ديگر منبع مناسب تهيه زنجبيل همانا زنجبيل كريستال شده است. ليكن فريب لايه پوششي قندي آن را نخوريد. چون زنجبيل كريستال شده مزة تندي دارد.

نحوه مصرف

نحوه مصرف فرآورده هاي زنجبيل به سليقه شخصي شما و آنچه شما را آزار مي دهد، بستگي دارد. در كل، نبايد روزانه بيشتر از دو تا چهار گرم زنجبيل مصرف كنيد، چرا كه علاوه بر ميزان زنجبيلي كه مصرف مي كنيد ممكن است مقداري از اين ماده را نيز از طريق برنامه غذايي (يعني از موادي نظير آبجو زنجبيل، نان شيريني زنجبيل دار، نان زنجبيل دار يا مواد غذايي مخلوط و سرخ شده) جذب كنيد. اگر زنجبيل تازه مصرف مي كنيد، حتماً مقدار مصرفي را وزن كنيد تا تقريباً دريابيد كه چه حدي از آن معادل 2 تا 4 گرم است.

براي درمان، تهوع، گاز معده يا سوء هاضمه روزانه 2 تا 4 گرم ريشه تازه (معادل 0/25 تا 1 گرم پودر ريشه) يا 1/5 تا 3 ميلي ليتر تنتور آنرا مصرف كنيد.

براي پيشگيري از استفراغ، هر 4 ساعت يك گرم پودر زنجبيل (نصف قاشق چايخوري) يا معادل آن يا روزانه سه بار دو عدد كپسول زنجبيل(يك گرم) مصرف كنيد. البته مي توانيد يك تكه 8 گرمي زنجبيل تازه را نيز بجويد.

براي بيماريهاي ناشي از سرماخوردگي، تب ناشي از آنفلونزا، گلودرد، گرفتگيهاي ناشي از قاعدگي يا سردرد، دو قاشق غذاخوري از دم كرده زنجبيل يا چندين ورق از ساقه ريشه دار تازه آنرا بخور دهيد. براي درمان درد ورم مفاصل از آب، عصاره يا چاي زنجبيل تازه به ميزان روزانه 4 گرم مصرف كنيد يا روغن آنرا روي مفصل دردناك بماليد يا ريشه تازه آنرا در ضماد داغ يا گازهاي ضمادي قرار دهيد و روي نقاط داراي درد بگذاريد.

نكات احتياطي

انجمن فرآورده هاي گياهان دارويي آمريكا ريشه زنجبيل تازه را از نظر درجه بندي سلامتي و بي خطري در رديف اول قرار داده است لذا زنجبيل گياهي بي خطر و وسيع الطيف است. با اين وجود ميزان تجويزي آن بايد رعايت شود. انجمن آمريكايي مذكور ريشه زنجبيل خشك را در مرتبة دوم سلامتي و بي خطري قرار داده است و توصيه مي كند كه از مصرف آن در طول بارداري اجتناب گردد.

برخي از زنان براي رهايي از علايم بيماري صبح دم از زنجبيل استفاده مي كنند ليكن مصرف زنجبيل براي اين هدف بحث انگيز است. براي رعايت اصول ايمني و سلامتي هرگز نبايد بيش از ميزان معمولي آن مصرف گردد. زنجبيلي كه به عنوان بخشي معمولي از برنامه غذايي فرد مصرف مي شود بي خطر تلقي مي شود.

اگر از سنگ صفرا رنج مي بريد، از مصرف زنجبيل بپرهيزيد. هر چند كه مصرف زنجبيل معمولاً فاقد عوارض جانبي است، اما مصرف بيش از حد آن مي تواند سبب گرمازدگي جزيي گردد.

تداخل هاي احتمالي

اگر داروهاي تهيه شده از سير يا داروهاي ضد انعقادي نظير وارفارين يا داروهاي مربوط به درمان ديابت مصرف مي كنيد و مي خواهيد جهت پيشگيري از بيماري مسافرت، سرگيجه، ميگرن، گرفتگيهاي رحمي يا ورم مفاصل زنجبيل مصرف كنيد، ابتدا با پزشك خود مشورت كنيد. هر چند هيچ مطالعه اي تداخل اين گياه دارويي را با ساير داروها نشان نداده است، ليكن اين خطر وجود دارد كه زنجبيل اثرات برخي از اين داروها را خنثي و يا تشديد كند.